Vai trò của đo lường trong đời sống xã hội và trong công nghiệp.

Đo lường là một lĩnh vực khoa học kỹ thuật chính xác, góp phần đảm bảo công bằng xã hội; sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, vật tư, năng lượng; đảm bảo an toàn, bảo vệ sức khoẻ và môi trường; đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ; tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước;…

Đo lường hiểu theo nghĩa rộng là khoa học về phép đo, bằng cách đảm bảo các chuẩn được sử dụng có giá trị chính xác để so sánh, đo lường có vai trò quan trọng đối với các lĩnh vực đời sống và phát triển kinh tế - xã hội.

Các tài liệu về lịch sử đo lường cho thấy, sự phát triển của hệ thống đo lường và chuẩn đo lường pháp định đã góp phần vào việc mở rộng thương mại trong nước và quốc tế. Yêu cầu về tính thống nhất và tin cậy của phép đo theo các hệ thống đo lường cổ đại dựa trên các đặc điểm của quốc chủ (chẳng hạn như chiều dài cánh tay của pharaoh Ai Cập cổ đại), tuân theo các quy tắc trong kinh thánh hoặc sắc lệnh của hoàng gia. Với sự mở rộng của các thành phố, cơ sở hạ tầng công cộng và sản xuất hàng hóa, đo lường ngày càng trở thành một phần quan trọng trong cuộc sống hàng ngày. Vai trò của đo lường chính xác và minh bạch cũng tăng lên khi các tiêu chuẩn, luật pháp và các yêu cầu pháp lý xuất hiện với sự thống nhất của Nhà nước vào thế kỷ 18 và 19. Theo đà tăng trưởng nhanh chóng của thương mại quốc tế, cùng với sự phát triển của ngành công nghiệp, đo lường được phát triển theo hướng chuẩn hóa các đơn vị và phương pháp đo.

Trong môi trường thương mại toàn cầu hóa ngày nay, hệ thống đo lường pháp định hướng đến việc tiếp cận thị trường và cung cấp một sân chơi bình đẳng cho các doanh nghiệp; mở rộng khả năng hòa nhập quốc tế, thúc đẩy thương mại bằng cách giảm chi phí giao dịch, nâng cao lòng tin của người tiêu dùng, phổ biến kiến thức về tiêu chuẩn đo lường chất lượng. Những lợi ích nổi bật nhất mà đo lường pháp định mang lại cho thương mại quốc tế thể hiện ở các khía cạnh như: cho phép tiếp cận, gia nhập thị trường sớm; loại bỏ phi thuế quan, hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT), tạo điều kiện thuận lợi cho việc loại bỏ TBT bằng cách hài hòa các yêu cầu đo lường ở cấp độ quốc tế mà không cản trở sự phát triển của thương mại tự do.

Đo lường thường được chia thành 3 lĩnh vực:

+ Đo lường khoa học liên quan đến việc thiết lập các đơn vị đo lường, hệ thống đơn vị, phát triển các phương pháp đo mới, thực hiện các đơn vị đo lường và dẫn xuất liên kết đo lường từ các chuẩn đo lường tới người sử dụng trong xã hội.

+ Đo lường ứng dụng hoặc công nghiệp liên quan đến việc áp dụng khoa học đo lường vào sản xuất và các quy trình khác cũng như việc sử dụng chúng trong xã hội, đảm bảo tính phù hợp của các dụng cụ đo lường, hiệu chuẩn và kiểm soát chất lượng của các phép đo.

+ Đo lường pháp định liên quan đến các yêu cầu quy định về phép đo và phương tiện đo để bảo vệ sức khỏe, môi trường, an toàn công cộng, là cơ sở để thu thuế, bảo vệ người tiêu dùng và thương mại công bằng.

Hiện nay, đo lường còn là nhiệm vụ của một Viện đo lường quốc gia. Các đơn vị đo lường được phổ biến cho người sử dụng trên cơ sở tự nguyện thông qua mạng lưới các phòng thử nghiệm hiệu chuẩn. Trong lĩnh vực đo lường pháp định, nhiệm vụ này được thực hiện bởi dịch vụ kiểm định để xác nhận sự phù hợp với quy định của các phương tiện đo với yêu cầu đo lường theo quy định của pháp luật, cung cấp thông tin nhận dạng và xử lý vi phạm.

Với tư cách là một ngành khoa học kỹ thuật chính xác và tin cậy, đo lường có vai trò quan trọng đối với tất cả các lĩnh vực đời sống như sản xuất, mua bán, giao dịch giữa các bên, quản lý Nhà nước, nghiên cứu khoa học,… Đo lường phát triển cho phép quốc gia duy trì tính cạnh tranh, giao thương trên toàn thế giới, cải thiện chất lượng cuộc sống, phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập kinh tế quốc tế.

Có thể nói rằng, đo lường là một phần của cuộc sống kể từ khi sinh ra. Trên thực tế, không có đo lường, bạn không thể phát hiện, thiết kế, xây dựng, thử nghiệm, sản xuất, bảo dưỡng, chứng minh, mua bán hoặc vận hành bất cứ thứ gì một cách an toàn và tin cậy. Từ việc đi chợ mua thực phẩm, đổ xăng xe tại các cây xăng, đi khám chữa bệnh, di chuyển bằng taxi,… đến các hoạt động mua bán, sản xuất kinh doanh hàng ngày đều có vai trò của hoạt động đo lường.

Đối với doanh nghiệp, đo lường giúp nâng cao khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, giảm giá thành sản phẩm, tiết kiệm nguyên vật liệu,… Đo lường xác nhận rằng sản phẩm/dịch vụ phù hợp với tiêu chuẩn hoặc quy định kỹ thuật. Trong công nghiệp, đo lường đảm bảo chất lượng sản phẩm, tiết kiệm nguyên liệu và vật tư tiêu hao, kiểm soát môi trường sản xuất, đảm bảo an toàn, bảo vệ sức khỏe và môi trường trong sản xuất, là công cụ để quản lý quá trình sản xuất và nâng cao hiệu quả sản xuất, thúc đấy đổi mới công nghệ, tối ưu hóa sản xuất... Có thể thấy, đo lường gần như tham dự vào toàn bộ các hoạt động của quá trình sản xuất, phát triển sản phẩm. Từ ren của đai ốc, bu lông và các bộ phận được gia công chính xác trên động cơ cho đến các cấu trúc nhỏ trên các thành phần vi mô và nano, tất cả đều cần đến phép đo chính xác được công nhận trên toàn thế giới.

Hiện nay, vai trò của đo lường cũng được thống nhất trong mối quan hệ chặt chẽ giữa đo lường và chất lượng: sẽ không có chất lượng nếu không kiểm soát chất lượng. Trong đó, quan trọng nhất là không thể có kiểm soát chất lượng mà không có phép đo; không có phép đo nếu không có hiệu chuẩn; không có hiệu chuẩn nếu không có phòng thí nghiệm được công nhận; không có phòng thí nghiệm được công nhận mà không có liên kết chuẩn; không có liên kết chuẩn nếu không có chuẩn đo lường; không có chuẩn đo lường nếu không có đo lường.

Do vậy, đo lường thống nhất và chính xác sẽ góp phần bảo đảm công bằng xã hội, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức, cá nhân trong các giao dịch kinh tế, dân sự; sử dụng tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên, vật tư, năng lượng; bảo đảm an toàn; bảo vệ sức khoẻ và môi trường. Đồng thời đẩy mạnh phát triển khoa học và công nghệ; tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.