Truy xuất nguồn gốc - Các tiêu chí đánh giá hệ thống truy xuất nguồn gốc

TCVN 13167:2025 về Truy xuất nguồn gốc - Các tiêu chí đánh giá hệ thống truy xuất nguồn gốc thực phẩm do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC/F3 nguyên tắc chung về vệ sinh thực phẩm biên soạn, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Tiêu chuẩn này quy định tiêu chí đánh giá đối với hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm thực phẩm và phi thực phẩm nhằm xác định các yếu tố cần thiết để xây dựng biện pháp thực hành đối với việc sản xuất và phân phối sản phẩm cần truy xuất nguồn gốc.

Các tiêu chí đánh giá thể hiện dưới dạng danh mục kiểm tra (checklist), được thiết kế để áp dụng và/hoặc xem xét hệ thống truy xuất nguồn gốc hiện hành của tổ chức, bao gồm cơ sở sản xuất, cơ sở sơ chế, cơ sở chế biến, nhà cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho chuỗi cung ứng.

TCVN 13167:2025 áp dụng cho các tổ chức sau: cơ sở sản xuất bao bì và vật chứa; nông dân/cơ sở trồng trọt, chăn nuôi; cơ sở xuất khẩu và nhập khẩu; cơ sở cung cấp dịch vụ logistic; cơ sở sản xuất/cơ sở chế biến; cơ sở bán lẻ; cơ sở cung cấp dịch vụ lưu kho và ký gửi; cơ sở cung cấp dịch vụ logistic bên thứ ba; cơ sở vận chuyển; cơ sở bán buôn.

Đồng thời, tiêu chuẩn cũng đưa ra các mức độ tuân thủ tiêu chí đánh giá mà một tổ chức cần đáp ứng khi được đánh giá hệ thống truy xuất nguồn gốc, bao gồm 4 mức độ: bắt buộc, bắt buộc có điều kiện, tùy chọn và khuyến nghị.

Thứ nhất, về mức độ bắt buộc nghĩa là đưa ra yêu cầu tổ chức phải tuân thủ tất cả các điểm kiểm soát này: Các điểm kiểm soát này đáp ứng các yêu cầu quan trọng nhất theo Điều 6.1 của TCVN 13167:2025  và/hoặc TCVN ISO 22005, chuyên gia đánh giá không được chỉ ra các điểm kiểm soát này là “không áp dụng”.

Thứ hai, về mức độ bắt buộc có điều kiện nghĩa là phải tuân thủ tất cả các điểm kiểm soát này: Các điểm kiểm soát này đáp ứng yêu cầu quan trọng nhất theo Điều 6.1 của TCVN 13167:2025 và/hoặc TCVN ISO 22005, nhưng chuyên gia đánh giá có thể chỉ ra các điểm kiểm soát này là “không áp dụng”, tùy theo thực tế hoặc tình huống cụ thể được thực hiện trong mỗi tổ chức.

Thứ ba, về mức độ tùy chọn nghĩa là không nhất thiết tuân thủ tất cả các điểm kiểm soát này: Các điểm kiểm soát này đáp ứng yêu cầu theo Điều 6.1 của TCVN 13167:2025 thuộc trách nhiệm của đối tác thương mại có thương phẩm do tổ chức được đánh giá tiếp nhận.

Thứ tư, về mức độ khuyến nghị nghĩa là không nhất thiết tuân thủ tất cả các điểm kiểm soát này: Các điểm kiểm soát này đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc không nêu trong Điều 6.1 của TCVN 13167:2025 và  TCVN ISO 22005, theo biện pháp thực hành sản xuất tốt hoặc theo hướng dẫn truy xuất nguồn gốc.

TCVN 13167:2025 nêu rõ, đánh giá là quá trình có hệ thống, độc lập và dạng văn bản để thu được bằng chứng khách quan và xem xét đánh giá chúng một cách khách quan để xác định mức độ thực hiện các tiêu chí đánh giá.

Đánh giá nội bộ thường được gọi là đánh giá của bên thứ nhất, do tổ chức tự thực hiện hoặc thực hiện với danh nghĩa của tổ chức. Đánh giá bên ngoài bao gồm đánh giá của bên thứ hai và bên thứ ba.

Đánh giá của bên thứ hai được tiến hành bởi các bên quan tâm tới tổ chức như khách hàng hoặc người khác với danh nghĩa của khách hàng. Đánh giá bên thứ ba được tiến hành bởi tổ chức đánh giá độc lập, như tổ chức cấp chứng nhận/đăng ký sự phù hợp hoặc cơ quan quản lý.